Autyzm - chcę wiedzieć więcej

Autyzm diagnozuje się u około 1 na 100 dzieci w Europie. Występuje u chłopców 4 razy częściej niż u dziewczynek.

W ostatnich latach badacze autyzmu sugerują, że objawy u dziewczynek wyglądają trochę inaczej niż objawy u chłopców. Przez to dziewczynki w spektrum autyzmu mogą nie otrzymywać diagnozy lub otrzymywać ją późno.

Więcej o autyzmie u dziewczynek przeczytasz tutaj: Objawy autyzmu u dziewczynek i u kobiet. Czy zespół Aspergera jest pomijany u kobiet?

Objawy autyzmu

Autyzm jest diagnozowany na podstawie zachowań i cech występujących w 3 obszarach (tzw. triada autyzmu):

  1. Interakcje społeczne
  2. Komunikacja
  3. Powtarzalne, stereotypowe zachowania

Interakcje społeczne

Osoby z autyzmem mają trudność w rozumieniu zachowania innych ludzi, często trudno jest im zrozumieć jak inne osoby się czują i co mają na myśli. Wyzwaniem jest dla nich im nawiązywanie przyjaźni i dogadywanie się w codziennych sytuacjach. Osoby w spektrum autyzmu mogą mieć trudności w rozumieniu gestów i odczytywaniu mimiki twarzy.

Objawy autyzmu w zakresie interakcji społecznych to m. in:

  • małe zainteresowane ludźmi lub brak świadomości ich obecności
  • trudności w inicjowaniu kontaktu, angażowaniu się w zabawy w grupie, zdobywaniu przyjaciół
  • brak wchodzenia w role i udawania w zabawie (tzw. zabawa „na niby”)
  • brak naśladowania
  • trudności w rozumieniu uczuć lub mówieniu o uczuciach
  • brak dzielenia się się osiągnięciami lub zainteresowaniami.

 Komunikacja

Osoby, które posługują się mową wysławiają się w sposób, który może wydawać się nietypowy lub usztywniony. Czasami osoby w spektrum autyzmu powtarzają te same słowa lub wyrażenia (to tzw. echolalia).

Objawy autyzmu w zakresie komunikacji to m. in:

  • opóźniony rozwój mowy
  • unikanie kontaktu wzrokowego
  • mimika twarzy jest niedostosowana do wypowiedzi
  • trudności z odczytywaniem mimiki twarzy, tonu głosu, gestów rozmówcy
  • nietypowyy ton głosu lub nietypowy rytm mowy np. wymawianie każdego zdania jak pytania
  • powtarzanie słów lub zdań tzw. echolalia np. w odpowiedzi na pytanie, powtarza je, zamiast udzielenia odpowiedzi
  • wypowiedzi mogą sprawiać wrażenie nieadekwatnych do sytuacji
  • trudność w komunikowaniu potrzeb lub pragnień
  • branie wypowiedzi zbyt dosłownie – nie rozumienie poczucia humoru, ironii, metafor

Usztywnione zachowania

Osoby z autyzmem często silnie przywiązują się do wzorców lub rutyn np. chodzenie zawsze tą samą drogą, układanie przedmiotów na półce, zawsze w tej samej kolejności. Nie lubią zmian a nieoczekiwane wydarzenia bywają dla nich bardzo stresujące. Często też bardzo silnie angażują się w zainteresowanie jednym albo kilkoma tematami np. autobusy, samochody określonej marki, liczby.

Objawy autyzmu w zakresie usztywnionych zachowań to m. in:

  • przywiązanie do rutyny np. osoba nalega na chodzenie dokładnie tą samą drogą do szkoły lub jedzenie na tym samym talerzu
  • trudności z adaptacją do zmian w planie lub w środowisku np. przemeblowanie, zmiana godziny wyjścia do szkoły
  • nietypowe przywiązanie do przedmiotów lub obiektów tj. klucze, włączniki światła, nitki
  • zainteresowanie wąską dziedziną wiedzy np. rozkłady jazdy tramwaju, dinozaury, liczby, odkurzacze określonej marki
  • spędzanie dużej ilości czasu na układaniu zabawek w specyficzny sposób, obserwowaniu poruszających się przedmiotów (np. wentylator, pralka), koncentrowanie się na specyficznej części przedmiotu (np. kółko od auta)
  • wielokrotne powtarzanie ruchów tj. trzepotanie rękami na wysokości oczu, kręcenie się wokół własnej osi – tzw. stereotypie ruchowe lub autostymulacje

Zmysły, które są zbyt wrażliwe lub za mało wrażliwe

Autyzm bardzo często łączy się z nietypowym odbieraniem świata za pomocą zmysłów. Osoby w spektrum autyzmu mogą odczuwać zwykłe bodźce jako mało intensywne (nie czuje uścisku dłoni) albo zbyt intensywne (uścisk dłoni czuje tak silnie jak poparzenie).

Problemy z nadwrażliwymi zmysłami albo zbyt małym odczuwaniem przez zmysły mogą być bardzo dotkliwe. Część dorosłych osób z autyzmem mówi np. o tym, że kiedy patrzą drugiej osobie w oczy, to jest to dla nich przykre doświadczenie dyskomfortu lub nawet bólu. Niektórzy przebywając w tłocznym pomieszczeniu pełnym głośnych dźwięków opisują uczucie paniki i przeładowania bodźcami.

Co może wskazywać na trudności sensoryczne?

  • zakrywanie uszu w rekacji na niektóre dźwięki
  • niechęć do przytulania lub dotyku
  • poszukiwanie wrażeń zmysłowych np. mocne podskakiwanie, wpatrywanie się w światło
  • silne rekacje w odpowiedzi na bodźce np. płacz po dotknięciu specyficznej faktury przedmiotu np. sypkich rzeczy – piasek, kasza, ryż

Zdarza się, że osoby, które nie mają widocznych problemów z poruszaniem się i fizycznie z ich rękoma i nogami wszystko jest w porządku, mogą mieć problemy z wykonywaniem zwykłych ruchów tj. trzymanie długopisu, przeskoczenie przez skakankę. Mogą odczuwać swoje ciało jakby nie mieli nad nim pełnej kontroli. Takie trudności występują o osób, które mają silne natężenie objawów autyzmu.

Mity czy fakty

Czy osoby z autyzmem są odizolowane i nie lubią ludzi?

Osoby dorosłe z autyzmem, które wspominają dzieciństwo często mówią o pragnieniu nawiązywania kontaktu z bliskimi i z rówieśnikami nawet, kiedy ich zachowanie wskazywało na coś odwrotnego. Osoby z autyzmem chcą nawiązywać kontakty i znajomości!

Czy osoby z autyzmem nie okazują uczuć?

Osoby z autyzmem odczuwają takie same uczucia i okazują je na wiele sposobów. Często mówi się o tym, że niektóre osoby z autyzmem nie lubią przytulania, ale jest też wiele osób, które uwielbiają być przytulane.

Osoby z autyzmem są smutne czy radosne?

Nie ma takiej reguły. Osoby w spektrum autyzmu doświadczają wielu wyzwań a odnalezienie się w świecie wymaga wytężonej pracy. Nie wyklucza to radości życia i optymizmu.

Czy autyzm jest winą rodziców?

Zdecydowanie nieprawda. Wystąpienie autyzmu nie ma nic wspólnego z umiejętnością lub brakiem umiejętności bycia dobrym rodzicem.

Czy autyzm oznacza genialne umiejętności?

Zdarza się, że osoby z autyzmem mają wybitne umiejętności np. szybkie liczenie w pamięci ogromnych cyfr, pamięć fotograficzna. Dotyczy to tylko kilku procent całej populacji.

Dowiedz się więcej

Ciekawe tematy

Książki

Sławne osoby w spektrum

  • Lionel Messi – piłkarz
  • Susan Boyle – piosenkarka
  • Anthony Hopkins – aktor, który grał Hanibala Lectera w „Milczeniu owiec”
  • Daryl Hannah – aktorka, grała w ”Łowca androidów”, ”Stalowe magnolie” i ”Kill Bill”
  • Osoby, które być może były w spektrum autyzmu: Andy Warhol, Albert Einstein, Wolfgang Amadeus Mozart, Izaac Newton

Żródło: 

polskiautyzm.pl